Choroby układu oddechowego cieląt – jakie są najczęstsze czynniki ryzyka?

Dolegliwości układu oddechowego u cieląt należą do najtrudniejszych oraz często niedostatecznie poznanych problemów zdrowotnych w hodowli bydła. Niestety nierzadko skutkują one poważnymi stratami, stratami bezpośrednimi, takimi jak koszty leczenia czy śmierć zwierząt, oraz pośrednimi, np. spowolnieniem wzrostu bądź rozprzestrzenianiem zakażeń w stadzie. Dlaczego tak się dzieje? Ten problem ma swoje źródło w złożonej sieci wielu czynników ryzyka, które oddziałują na zwierzęta gospodarskie przed oraz po urodzeniu.

Zapraszamy do lektury naszego artykułu, aby dowiedzieć się więcej na temat czynników ryzyka oraz sposobów ich ograniczania.

Czynniki infekcyjne – wirusy i bakterie

Zazwyczaj diagnostyka chorób krów wskazuje na wirusy, takie jak:

• BRSV,
• BHV-1,
• BVD,
• PI-3.

Negatywny wpływ na zdrowie trzody mogą mieć również bakterie – warunkowo chorobotwórcze bakterie Gram-ujemne (Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica, Mycoplasma bovis, Histophilus somni). Infekcje często mają charakter mieszany, gdzie wirusy inicjują proces chorobowy, a mikroorganizmy nasilają rozwój objawów. Problem komplikuje również zdolność tych patogenów do unikania mechanizmów odporności gospodarza, co utrudnia leczenie.

Nadużywanie antybiotyków w diagnostyce chorób krów

Długotrwałe i często niekontrolowane stosowanie antybiotyków, zwłaszcza bez diagnozy wrażliwości drobnoustrojów, doprowadziło do powstania szczepów wielolekoopornych, które są trudne do zwalczenia. Nadużywanie środków przeciwbakteryjnych w wyniku diagnostyki niektórych chorób u krów (np. w leczeniu biegunek) często przynosiło krótkotrwały efekt, a jednocześnie osłabiało naturalną odporność stad. W dużych fermach, aby zapobiec masowym zachorowaniom, antybiotyki stosuje się profilaktycznie („metafilaktycznie”) nawet u zdrowych cieląt.

Czynniki z okresu przedporodowego i neonatalnego

Kontrola odporności, badanie cieląt czy dbanie o dobrostan młodych to dopiero początek działań profilaktycznych. Aby zatroszczyć się o właściwą kondycję zwierząt
gospodarskich, konieczne jest reagowanie na ich potrzeby już w łonie matki. Deficyty żywieniowe u krów, szczególnie na początku ciąży (np. białka lub aminokwasów), mogą negatywnie wpływać na rozwój płuc oraz układu immunologicznego płodu. Infekcje wewnątrzmaciczne mogą powodować uszkodzenia narządów lub trwałą tolerancję immunologiczną jak w przypadku wirusa BVD. Ponadto niedojrzałość płuc, w tym niedostateczna produkcja surfaktantu, sprzyja powstawaniu zmian niedodmowych bądź rozedmowych, które zwiększają podatność na choroby oddechowe.

Jakość odporności biernej – siara

Ważnym elementem obrony cieląt jest odporność przekazana przez matkę. To dlatego tak istotne jest badanie siary u bydła. Niedobór przeciwciał (immunoglobulin na poziomie
poniżej 5 g/L w drugim dniu życia) wielokrotnie zwiększa ryzyko zakażeń i śmiertelności. Nawet częściowo obniżone parametry negatywnie wpływają na zdolność zwierząt do radzenia sobie z infekcjami. Cielęta dobrze zabezpieczone siarą mają nie tylko mniejsze ryzyko zachorowań, ale i łagodniejszy przebieg choroby, jeśli już do niej dojdzie.

Warunki środowiskowe i zoohigieniczne

Zanieczyszczone powietrze, zbyt wysoka wilgotność, obecność szkodliwych gazów to najczęściej efekt niewłaściwej wentylacji pomieszczeń dla cieląt. Takie warunki obniżają zdolność dróg oddechowych do samooczyszczania, co sprzyja rozwojowi chorób. Częstym błędem jest nieregularne oraz nieskuteczne mycie i dezynfekcja boksów – większość ferm nie opróżnia pomieszczeń przed czyszczeniem, stosując przy tym niewłaściwe metody. Profesjonalne mycie pod ciśnieniem oraz dezynfekcja w odpowiednim stężeniu czy czasie działania to podstawa skutecznej ochrony przeciwdrobnoustrojowej.

Stresory osłabiające odporność

Stres, będący wynikiem transportu, zmian otoczenia, zabiegów takich jak dekornizacja czy zmiany obsługi, powoduje wzrost poziomu kortyzolu, który działa immunosupresyjnie. W okresie „siodła immunologicznego” (spadek odporności biernej z siary i jeszcze brak wykształconej odporności czynnej), cielę jest szczególnie podatne na zakażenia. Związek
między samopoczuciem zwierząt a zachorowaniami sprawia, że warto zadbać o dodatkową ochronę w newralgicznych momentach życia.

Podsumowanie – jak zapobiegać chorobom cieląt?

Aby skutecznie ograniczać występowanie chorób układu oddechowego u cieląt, należy jednocześnie działać na wielu frontach: kontrolować i eliminować patogeny, racjonalnie stosować antybiotyki, dbać o jakość siary oraz transfer odporności, unikać stresu, zapewnić optymalne warunki środowiskowe, a także dobrze zorganizowaną izolację oraz bioasekurację. Dodatkowo wdrożenie nowoczesnych programów szczepień i – tam, gdzie to możliwe – immunoprofilaktyki biernej, może znacząco zmniejszyć ryzyko chorób, a także związane z nimi straty ekonomiczne w produkcji mleka.

Jako firma Pro Animali od 1989 roku dostarczamy innowacyjne rozwiązania, które wspierają lekarzy weterynarii oraz hodowców w walce o zdrowie stada. Zapraszamy do kontaktu, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak możemy wesprzeć Twoją hodowlę.